Łupież

Najpopularniejsza odmiana łupieżu – również najłagodniejszy w przebiegu – leczenie tego rodzaju schorzenia jest szybkie i efektywne. Pojawia się na skórze normalnej i suchej, głównie na owłosionej skórze głowy, niekiedy również na rzęsach czy brwiach. Łupież suchy objawia się „sypiącymi się” białawymi płatkami, o nieregularnych kształtach i małej średnicy, ze skóry głowy. Łuski są lekkie i nie posklejane, łatwo odrywają się od skóry i włosów. Typowym objawom może towarzyszyć świąd.

Grzyby z rodziny Malassezia odżywiają się tłuszczami, a mimo to powodują problemy również na skórze typowo suchej. Wynika to z upośledzenia funkcji bariery naskórkowej – skóra staje się podatna na działanie drobnoustrojów i pojawianie się stanów zapalnych. Tworzona przez korneocyty warstwa rogowa naskórka zapewnia ochronę wewnętrznym warstwom skóry (i całemu organizmowi) przed szkodliwymi czynnikami środowiska zewnętrznego oraz dba o utrzymanie odpowiedniego poziomu nawilżenia. W momencie uszkodzenia tej bariery, np. w wyniku przesuszenia, gruczoły produkują zwiększone objętości łoju – a to sprzyja rozwojowi „naszych” grzybów.

Leczenie łupieżu suchego polega na stosowaniu specjalistycznych szamponów przeciwłupieżowych odpowiednio dobranych do typu skóry lub włosów. Istotnym jest, aby preparat miał działanie przeciwgrzybicze. Po zakończonej kuracji, zaleca się używanie szamponu przeciwłupieżowego do 2 razy w miesiącu w celu zapobiegania nawracania choroby. Ważne, aby przez cały okres kuracji dbać o odpowiednia nawodnienie organizmu oraz powstrzymać się od zabiegów z użyciem wysokiej temperatury. Nieleczony łupież suchy może przerodzić się w łupież tłusty (mokry) o znacznie cięższym przebiegu.

Łupież tłusty występuje najczęściej w połączeniu z łojotokowym zapaleniem skóry głowy (indywidualna jednostka chorobowa, związana z tą samą rodziną grzybów). Jest o wiele bardziej uciążliwy niż łupież suchy, a jego leczenie zdecydowanie trudniejsze. Często pojawia się u osób w okresie dojrzewania – w wyniku zmian hormonalnych zachodzących w tym czasie, produkcja łoju jest znacznie nasilona, a to prowokuje „wywołanie” łupieżu mokrego. Żółte łuski naskórka zlepiają się ze sobą i mocno przylegają do skóry, dlatego ich usunięcie jest znacznie utrudnione w porównaniu do „sypkiego” łupieżu suchego. Świąd, występujący wraz z tym typem łupieżu, jest bardzo uciążliwy i może prowadzić do powstawania strupków na skórze głowy.

Nadprodukcja łoju, typowa dla łupieżu mokrego, sprzyja rozrostowi populacji grzybów – czynnik ograniczający, jakim była stosunkowo mała dostępność pokarmu, został wyeliminowany (u osób chorych może być ich nawet 10-krotnie więcej niż na zdrowej skórze głowy). Zaniedbana higiena, nadmierne pocenie się i stres mogą dodatkowo pogorszyć ten stan. Grzyby odżywiając się lipidami występującymi w sebum. W wyniku procesów metabolicznych przekształcają one trójglicerydy do kwasów tłuszczowych, które wydalone, stanowią silny alergen dla skóry wywołując jej reakcje zapalne. Ten proces nasila (już intensywną) produkcję łoju przez gruczoły łojowe, przez to złuszczające się płatki naskórka sklejają się ze sobą i pozostają na skórze tworząc żółte łuski, które dodatkowo mogą mieć nieprzyjemny zapach.

Aby skutecznie pozbyć się łupieżu tłustego należy poddać się kuracji z wykorzystaniem specjalistycznych szamponów lub preparatów, które nie tylko wykazują właściwości grzybobójcze (w składzie, np. siarczek selenu, pirokton olaminy, pirytion cynku czy ketokonazol), ale także są w stanie wyhamować nadmierną aktywność gruczołów łojowych i odblokowywać ich ujścia, pomagają sprawnie usuwać warstwę rogową naskórka (tu pomocny kwas salicylowy) przy jednoczesnym łagodzeniu podrażnienia skóry i uporczywego świądu. Zalecane jest również stosowanie peelingów skóry głowy. Dobry dermatolog może również zalecić wspomagająco terapię farmakologiczną.

Łupież pstry również wywoływany jest drożdżakami rodzaju Malassezia, jednak w tym przypadku powodują one zaburzenia w pigmentacji skóry. Charakteryzuje się widocznie odgraniczonymi ogniskami choroby w postaci delikatnie złuszczających się plam na ciele, których zabarwienie różnicuje się w intensywności – od białego przez różowy i czerwony do nawet intensywnie brązowego. W zależności od stopnia zaawansowania choroby plamy mogą być niewielkie o zajmować tylko niektóre części skóry, lub pokrywać prawie całą powierzchnię danej części ciała. W przeciwieństwie do innych typów łupieży – pstry – nie występuje na skórze głowy, a na powierzchni tułowia, kończyn górnych, szyi i twarzy (bardzo rzadko), i okolicach zgięć stawów. Świąd występuje sporadycznie.

Zmiany plamiste są spowodowane nadmierną produkcją barwnika przez melanocyty i jego zmianami w rozmieszczeniu w skórze. W miejscu rozwoju grzyba pojawia się ciemniejsze zabarwienie naskórka. Drobnoustroje produkują substancje chemiczne zaburzające wytwarzanie melaniny, dlatego plamy charakteryzują się zmiennymi wymiarami i kolorem, oraz chaotycznym rozsianiem po ciele.

Leczenie łupieżu pstrego jest skomplikowane i najczęściej wymaga konsultacji ze specjalistą w celu dobrania odpowiedniej formy terapii (jasne plamy mogą zostać mylnie zidentyfikowane jako bielactwo nabyte). W Klinice Krajewski w Warszawie i w Radomiu od lat specjalizujemy się w diagnozie i leczeniu łupieżu pstrego. Istnieje wiele skutecznych metod leczenia łupieżu pstrego, jednak są one uzależnione od miejsca występowania zmian chorobowych na ciele, ich powierzchni i charakterystyki plam. Najpopularniejsze sposoby opierają się na farmakoterapii lekami przeciwgrzybiczymi, w formach: tabletek doustnych (fungostatyki), szamponów, mydeł, kremów lub maści. Choroba ma tendencje do nawrotów, dlatego ważne jest znalezienie się pod odpowiednią opieką dermtologiczną.